Pasif Taşıma: Revizyonlar arasındaki fark

34. satır:

==== '''Basit Difüzyon: Aracısız Geçiş''' ====

Pasif taşımanın en temel şekli olan '''basit difüzyon''', maddelerin herhangi bir aracı proteine ihtiyaç duymadan, doğrudan lipit tabakasından geçerek derişim gradyanı boyunca hareket etmesidir.1 Bu geçişi gerçekleştirebilen moleküllerin belirli özelliklere sahip olması gerekir: küçük, polar olmayan (yüksüz) ve yağda çözünebilir olmalıdırlar. Oksijen (

Pasif taşımanın en temel şekli olan '''basit difüzyon''', maddelerin herhangi bir aracı proteine ihtiyaç duymadan, doğrudan lipit tabakasından geçerek derişim gradyanı boyunca hareket etmesidir.1 Bu geçişi gerçekleştirebilen moleküllerin belirli özelliklere sahip olması gerekir: küçük, polar olmayan (yüksüz) ve yağda çözünebilir olmalıdırlar. Oksijen (O2), karbondioksit (CO2) gibi solunum gazları ve A, D, E, K gibi yağda çözünen vitaminler bu yolla hücre zarından kolayca geçer.1

O2), karbondioksit (CO2) gibi solunum gazları ve A, D, E, K gibi yağda çözünen vitaminler bu yolla hücre zarından kolayca geçer.1

Basit difüzyonun hızı, çeşitli fiziksel faktörlerden etkilenir. Bu faktörler ve etkileri şu şekilde özetlenebilir:

53. satır:

51. satır:

==== '''Osmoz: Suyun Hayati Hareketi''' ====

'''Osmoz''', suyun yarı geçirgen bir zar boyunca net hareketini tanımlayan özel bir difüzyon türüdür.5 Su, diğer maddeler gibi, kendi derişiminin yüksek olduğu yerden düşük olduğu yere doğru hareket etme eğilimindedir. Ancak suyun hareketini daha kesin bir şekilde ifade etmek için

'''Osmoz''', suyun yarı geçirgen bir zar boyunca net hareketini tanımlayan özel bir difüzyon türüdür.5 Su, diğer maddeler gibi, kendi derişiminin yüksek olduğu yerden düşük olduğu yere doğru hareket etme eğilimindedir. Ancak suyun hareketini daha kesin bir şekilde ifade etmek için '''su potansiyeli''' (Ψw) kavramı kullanılır.

'''su potansiyeli''' (Ψw) kavramı kullanılır.

<ul>

81. satır:

77. satır:

* '''Kanal Proteinleri''': Bu proteinler, zarın içinde hidrofilik bir koridor veya por oluşturarak belirli maddelerin geçişine olanak tanır.5

** '''Hız ve Seçicilik''': Madde geçişi son derece hızlıdır (saniyede milyonlarca iyon).29 Kanallar yüksek derecede seçicidir; örneğin bir potasyum (~~ ~~

** '''Hız ve Seçicilik''': Madde geçişi son derece hızlıdır (saniyede milyonlarca iyon).29 Kanallar yüksek derecede seçicidir; örneğin bir potasyum (K+) kanalı, sodyum (Na+) iyonundan sadece biraz daha büyük olmasına rağmen K+ iyonunu geçirirken Na+ iyonunu geçirmez.17

K+) kanalı, sodyum (Na+) iyonundan sadece biraz daha büyük olmasına rağmen K+ iyonunu geçirirken Na+ iyonunu geçirmez.17~~ ~~

** '''Kapılı (Gated) Kanallar''': Birçok kanal proteini sürekli açık değildir. Bu “kapılı” kanallar, belirli sinyallerle (ligand bağlanması, voltaj değişimi veya mekanik bir etki gibi) açılıp kapanarak geçişi düzenler. Bu, hücrenin iyon akışını anlık ihtiyaçlarına göre kontrol etmesini sağlayan sofistike bir mekanizmadır.17

* '''Taşıyıcı Proteinler''': Bu proteinler, taşınacak maddeye (solüt) özgül bir bölgeden bağlanır, bunun üzerine proteinin yapısında bir '''konformasyonel (şekilsel) değişiklik''' meydana gelir ve solüt zarın diğer tarafına bırakılır.16

** '''Hız ve Doygunluk''': Bu mekanizma, kanal proteinlerine göre oldukça yavaştır.29 Ayrıca, taşıyıcı proteinler~~ ~~

** '''Hız ve Doygunluk''': Bu mekanizma, kanal proteinlerine göre oldukça yavaştır.29 Ayrıca, taşıyıcı proteinler '''doygunluk kinetiği''' gösterir. Yani, ortamdaki solüt derişimi arttıkça taşıma hızı da artar, ancak tüm taşıyıcı proteinler aktif olarak çalışmaya başladığında hız maksimum bir seviyeye ulaşır ve derişim daha da artsa bile taşıma hızı artmaz.7

'''doygunluk kinetiği''' gösterir. Yani, ortamdaki solüt derişimi arttıkça taşıma hızı da artar, ancak tüm taşıyıcı proteinler aktif olarak çalışmaya başladığında hız maksimum bir seviyeye ulaşır ve derişim daha da artsa bile taşıma hızı artmaz.7

Aşağıdaki tablo, kolaylaştırılmış difüzyonda görevli iki temel protein tipinin temel özelliklerini karşılaştırmaktadır.

182. satır:

174. satır:

* '''Bağlamsal Modülasyon''': Bir iyon kanalının işlevi, sadece kendi amino asit dizisi tarafından belirlenmez; yerel çevresi tarafından da büyük ölçüde modüle edilir.

** '''Adaptör Proteinler''': Kanallar genellikle tek başlarına değil, büyük protein komplekslerinin bir parçası olarak işlev görürler. '''Adaptör proteinler''' (örneğin NHERF ailesi), kanalları sinyal yolaklarına fiziksel olarak bağlar ve onları hücre zarında belirli konumlara demirler. Bu, doğru kanalın doğru zamanda doğru yerde olmasını ve belirli bir sinyale özgü bir yanıt vermesini sağlar.39~~ ~~

** '''Adaptör Proteinler''': Kanallar genellikle tek başlarına değil, büyük protein komplekslerinin bir parçası olarak işlev görürler. '''Adaptör proteinler''' (örneğin NHERF ailesi), kanalları sinyal yolaklarına fiziksel olarak bağlar ve onları hücre zarında belirli konumlara demirler. Bu, doğru kanalın doğru zamanda doğru yerde olmasını ve belirli bir sinyale özgü bir yanıt vermesini sağlar.39

** '''Lipit Mikro-alanları''': Kanalı çevreleyen zar bölgesinin lipit bileşimi (örneğin, PIP₂ gibi sinyal lipitlerinin derişimi), kanalın aktivitesini doğrudan etkileyebilir. Bu, hücre zarının sadece pasif bir iskele değil, aynı zamanda protein işlevlerinin aktif bir düzenleyicisi olduğunu gösterir.39