Organik Moleküllerin Fonksiyonel Grupları: Yapı, Özellik ve Reaktivite Üzerine Kapsamlı Bir Analiz

Giriş

Organik kimya, milyonlarca farklı bileşiği kapsayan engin bir alan olmasına rağmen, bu muazzam çeşitliliğin temelinde dikkat çekici bir modülerlik ve sistematiğin bulunduğu gözlemlenmektedir. Organik moleküllerin büyük bir kısmı, genellikle kimyasal olarak daha az reaktif olan bir karbon iskeleti ile bu iskelete eklenerek molekülün kimliğini, fiziksel özelliklerini ve kimyasal reaktivitesini tayin eden “fonksiyonel gruplar” adı verilen spesifik atom topluluklarından müteşekkil bir yapı sergiler.1 Fonksiyonel gruplar, bir molekülün kimyasal anlamda en aktif kısımları olarak tanımlanır 4 ve molekülün neredeyse tüm karakteristik davranışlarından sorumlu birimler olarak konumlandırılır.5

Bu durum, organik kimyanın temelinde bir “dilbilgisi” sisteminin var olduğuna işaret eder. Milyonlarca farklı organik bileşik, kaotik bir yığın olmak yerine, belirli kurallara göre birleşen sınırlı sayıda “kelime” (fonksiyonel grup) ile yazılmış “cümleler” (moleküller) gibi bir davranış örüntüsü gösterir. Bir fonksiyonel grubun, eklendiği molekülün geri kalanından büyük ölçüde bağımsız olarak, öngörülebilir ve tutarlı özellikler sergilemesi 3, bu sistemin rastgelelikten ziyade bir nizama dayandığını düşündürmektedir. Bu raporun amacı, organik kimyanın bu temel yapı taşları olan fonksiyonel grupların yapılarını, sınıflandırılmalarını ve moleküllere kazandırdıkları özellikleri güncel bilimsel veriler ışığında detaylandırmak, ardından bu verileri belirli bir kavramsal çerçevede analiz ederek daha derin manaları tefekkür etmeye bir zemin hazırlamaktır.

Bilimsel Açıklama ve Güncel Bulgular

Bölüm I: Fonksiyonel Grupların Tanımı ve Sınıflandırılması

Temel Kavramlar

Organik bileşiklerin temel iskeleti, karbon (C) ve hidrojen (H) atomlarından oluşan hidrokarbonlardır. Bu hidrokarbonlar, içerdikleri karbon-karbon bağlarının türüne göre doymuş (alkanlar, tekli bağ) veya doymamış (alkenler, çift bağ; alkinler, üçlü bağ) olarak sınıflandırılır.4 Fonksiyonel grup ise, bu hidrokarbon iskeletine eklenen ve molekülün reaktif merkezi haline gelerek ona özgün kimyasal ve fiziksel özellikler kazandıran spesifik atom grupları olarak tanımlanır.1 Bir molekülün kimyasal reaksiyonları, büyük ölçüde sahip olduğu fonksiyonel grup veya gruplar ile belirlenir.

Sistematik Sınıflandırma

Fonksiyonel gruplar, içerdikleri atom türlerine ve bağ yapılarına göre sistematik bir şekilde sınıflandırılabilir. Bu sınıflandırma, organik kimyanın karmaşık dünyasını anlamak için temel bir çerçeve sunar.

Sadece Karbon ve Hidrojen İçeren Gruplar: Bu gruplar, hidrokarbon iskeletine doymamışlık kazandırır. Alken (C=C çift bağı), alkin (C≡C üçlü bağı) ve aren (benzen halkası gibi aromatik yapılar) bu sınıfa dahildir.7
Oksijen İçeren Gruplar: Biyolojik sistemlerde ve endüstride en yaygın bulunan ve en önemli fonksiyonel gruplardan bazıları bu kategoride yer alır. Başlıcaları şunlardır:
- Hidroksil (-OH): Alkollerin karakteristik grubudur.6
- Eter (-O-): İki alkil veya aril grubuna bağlı bir oksijen atomu içerir.6
- Karbonil (C=O): Aldehitler (R-CHO) ve ketonlarda (R-CO-R’) bulunur. Bu grup, yüksek polaritesi nedeniyle oldukça reaktiftir.10
- Karboksil (-COOH): Bir karbonil ve bir hidroksil grubunun birleşmesinden oluşur ve karboksilik asitlere asidik karakterini verir.11
- Ester (-COO-): Karboksilik asitlerin alkollerle reaksiyonu sonucu oluşur ve genellikle hoş kokularıyla bilinirler.9
Azot İçeren Gruplar: Proteinler, nükleik asitler ve birçok ilacın yapısında temel rol oynarlar.
- Amino (-NH2, -NHR, -NR2): Aminlerin karakteristik grubudur ve bazik özellik gösterir.6
- Amit (-CONH2): Bir karbonil grubuna bağlı bir azot atomu içerir ve peptit bağının temelini oluşturur.9
Diğer Heteroatomları İçeren Gruplar: Kükürt veya halojen gibi başka elementleri içeren gruplardır. Tiyol (-SH), sülfit (-S-) ve halojenürler (-F, -Cl, -Br, -I) bu sınıfa örnek olarak verilebilir.3

Aşağıdaki tablo, en yaygın fonksiyonel gruplardan bazılarını, genel yapılarını ve moleküllere kazandırdıkları temel özellikleri özetlemektedir. Bu tablo, farklı gruplar arasındaki yapısal ve işlevsel ilişkilerin bir bakışta görülmesine olanak tanır.

Tablo 1: Başlıca Organik Fonksiyonel Gruplar, Yapıları ve Karakteristik Özellikleri

Fonksiyonel Grup Adı	Genel Yapı	Bileşik Sınıfı	Temel Özellikler
Alkenil	R2C=CR2	Alken	Apolar, katılma reaksiyonları verir
Alkinil	RC≡CR′	Alkin	Apolar, katılma reaksiyonları verir
Hidroksil	R−OH	Alkol	Polar, hidrojen bağı kurar, zayıf asit/baz
Eter	R−O−R′	Eter	Polar, hidrojen bağı kurmaz
Karbonil (Aldehit)	R−CHO	Aldehit	Çok polar, nükleofilik katılma reaksiyonları verir
Karbonil (Keton)	R−CO−R′	Keton	Çok polar, nükleofilik katılma reaksiyonları verir
Karboksil	R−COOH	Karboksilik Asit	Çok polar, hidrojen bağı kurar (dimerleşir), asidik
Ester	R−COO−R′	Ester	Polar, hoş kokulu
Amino	R−NH2	Amin	Polar, hidrojen bağı kurar, bazik
Amit	R−CONH2	Amit	Polar, hidrojen bağı kurar, nötr/çok zayıf bazik
Tiyol (Sülfhidril)	R−SH	Tiyol	Zayıf polar, keskin kokulu, zayıf asidik

Bölüm II: Fiziksel Özellikler Üzerindeki Belirleyici Etki

Bir molekülün kaynama noktası, sudaki çözünürlüğü gibi makroskopik fiziksel özellikleri, keyfi veya rastgele değildir. Bu özellikler, moleküler düzeydeki hassas düzenlemelerin ve bu düzenlemelerden kaynaklanan moleküllerarası kuvvetlerin kaçınılmaz bir sonucudur. Fonksiyonel gruplar, bu kuvvetlerin tesis edilmesinde merkezi bir rol oynar.

Elektronegatiflik ve Bağ Polaritesi

Fonksiyonel gruplarda sıklıkla bulunan oksijen (O), azot (N) gibi heteroatomlar, karbondan daha yüksek elektronegatifliğe sahiptir. Bu durum, bu atomlar ile karbon arasında kurulan kovalent bağlardaki elektron yoğunluğunun, elektronegatif atom yönünde asimetrik bir şekilde dağılmasına neden olur.3 Sonuç olarak, bağlar polarize olur ve molekül içinde kısmi negatif (δ–) ve kısmi pozitif (δ+) yük merkezleri meydana gelir.7 Karbonil (C=O) grubu, oksijenin yüksek elektronegatifliği nedeniyle karbon atomunu belirgin şekilde kısmi pozitif hale getirmesiyle bu polarizasyonun en çarpıcı örneklerinden biridir.10

Moleküllerarası Kuvvetlerin Tesis Edilmesi

Molekül içi bu polarizasyon, moleküllerin birbirleriyle nasıl etkileşime girdiğini belirleyen moleküllerarası kuvvetlerin temelini oluşturur. Bu kuvvetlerin en önemlilerinden biri hidrojen bağıdır. Hidrojene doğrudan bağlı elektronegatif bir atom (O, N gibi) içeren hidroksil (-OH), karboksil (-COOH) ve amino (-NH) grupları, komşu moleküllerin elektronegatif atomları ile hidrojen bağları adı verilen güçlü dipol-dipol etkileşimleri kurabilir.14 Bu bağlar, özellikle suyun özelliklerinde ve biyolojik makromoleküllerin üç boyutlu yapılarının korunmasında hayati bir öneme sahiptir.

Makroskopik Özelliklere Etkileri

Bu moleküler düzeydeki etkileşimler, maddelerin gözlemlenebilir fiziksel özelliklerini doğrudan tayin eder.

Kaynama ve Erime Noktaları: Bir sıvının kaynaması için moleküllerarası çekim kuvvetlerinin yenilmesi gerekir. Hidrojen bağı kurabilen alkoller 15 ve karboksilik asitler 17, bu güçlü bağlar nedeniyle, benzer molekül ağırlığına sahip fakat bu bağı kuramayan apolar alkanlara göre çok daha yüksek kaynama noktalarına sahiptir. Örneğin, propanın (C3H8, 44 g/mol) kaynama noktası -42 °C iken, neredeyse aynı molekül ağırlığına sahip etanolün (C2H5OH, 46 g/mol) kaynama noktası 78 °C’dir. Karboksilik asitlerde ise iki molekül arasında karşılıklı iki hidrojen bağı kurularak “dimer” adı verilen yapılar oluşur.16 Bu durum, moleküllerarası çekimi daha da artırarak kaynama noktalarını alkollerden bile daha yüksek seviyelere çıkarır.
Çözünürlük: “Benzer benzeri çözer” ilkesi 18 uyarınca, polar moleküller polar çözücülerde, apolar moleküller ise apolar çözücülerde iyi çözünür. Hidroksil gibi polar fonksiyonel gruplar, su molekülleriyle hidrojen bağları kurabildikleri için molekülün sudaki çözünürlüğünü (hidrofilik karakter) artırır. Ancak, molekülün hidrokarbon zinciri (alkil kısmı) apolar (hidrofobik) bir karaktere sahiptir. Bu zincirin uzunluğu arttıkça, molekülün apolar karakteri baskın hale gelir ve sudaki çözünürlüğü azalır.15 Bu hassas denge, biyolojik zarların yapısından sabunların temizleme mekanizmasına kadar birçok olgunun temelinde yer alır.

Bu nedensellik zinciri (atomik düzenleme → elektronegatiflik farkı → bağ polaritesi → moleküllerarası kuvvetler → makroskopik özellikler), fiziksel dünyanın mikrodan makroya uzanan kesintisiz ve hassas bir düzen üzerine kurulduğunu göstermektedir.

Bölüm III: Seçilmiş Fonksiyonel Grupların Kimyasal Karakteristiği ve Reaktivitesi

Bir fonksiyonel grubun “işlevi”, onu oluşturan atomların içsel bir özelliği değil, bu atomların belirli bir geometrik ve elektronik konfigürasyonda bir araya getirilmesinin bir sonucudur. Başka bir deyişle, fonksiyon formdan doğmaktadır.

Hidroksil Grubu (-OH): Alkollerin kimyasal karakterinin temelini oluşturan bu grup, polar yapısı sayesinde hem zayıf asit (proton vererek alkoksit iyonu oluşturma) hem de zayıf baz (oksijen üzerindeki elektron çiftiyle bir proton kabul etme) gibi davranabilir.15 Bu çift yönlü karakter, birçok biyokimyasal reaksiyon için uygun bir zemin hazırlar.
Karbonil Grubu (C=O): Aldehit ve ketonların reaktivitesinin merkezidir.13 C=O bağının polarizasyonu nedeniyle, karbon atomu elektrofilik (elektron arayan) bir karakter kazanır ve nükleofillerin (elektron zengini türlerin) saldırısına açık hale gelir.13 Aldehitlerin, karbonil karbonuna bağlı en az bir hidrojen atomu içermesi ve daha az sterik engele sahip olması nedeniyle, genellikle ketonlardan daha reaktif olduğu gözlemlenir.13
Karboksil Grubu (-COOH): Karboksilik asitlerin belirgin asidik karakterinin kaynağıdır.16 Bir alkolün (-OH) ve bir karboksilik asidin (-COOH) her ikisi de bir O-H bağı içermesine rağmen, asidin O-H bağı çok daha asidiktir. Bunun sebebi, asidin bir proton kaybetmesiyle oluşan karboksilat (COO−) anyonunun rezonans ile kararlı hale getirilmesidir.16 Oluşan negatif yük, iki oksijen atomu arasında eşit olarak dağılır (delokalize olur). Bu elektronik yük dağılımı, anyonu stabilize eder ve protonun ayrılmasını termodinamik olarak daha elverişli kılar. Bu, yapısal düzenlemenin kimyasal bir fonksiyona nasıl yol açtığının en zarif örneklerinden biridir.
Amino Grubu (-NH2): Aminlerin bazik karakteri, azot atomu üzerindeki ortaklanmamış elektron çiftinden kaynaklanır.14 Bu elektron çifti, bir proton (H+) kabul ederek amonyum iyonu (R−NH3+) oluşturabilir, bu da aminlerin zayıf baz gibi davranmasını sağlar.14 Bu özellik, amino asitlerin ve dolayısıyla proteinlerin yapısı, yükü ve işlevi için temel bir öneme sahiptir.

Bölüm IV: Güncel Bilimsel Araştırmalarda Fonksiyonel Gruplar

Fonksiyonel grupların öngörülebilir ve modüler özellikleri, bilimin sadece gözlem ve anlama aşamasından, bilinçli mühendislik ve tasarım aşamasına geçişini sağlamıştır. Günümüzde araştırmacılar, belirli bir amaca hizmet edecek yeni moleküller ve malzemeler tasarlamak için bu fonksiyonel grup “araç setini” etkin bir şekilde kullanmaktadır.

Tıbbi Kimya ve İlaç Tasarımındaki Rolü

Fonksiyonel gruplar, ilaç moleküllerinin özelliklerini hassas bir şekilde ayarlamak için kullanılan stratejik araçlardır.22 Bir ilaç adayının biyolojik hedefe (örneğin bir enzim veya reseptör) bağlanma gücü, vücutta ne kadar süre etkin kalacağı (metabolik stabilite) ve hücre zarlarından geçebilme yeteneği (lipofilisite) gibi kritik özellikleri, molekül üzerindeki fonksiyonel gruplar değiştirilerek optimize edilir.22 Örneğin, bir ilacın karaciğer enzimleri tarafından hızla parçalandığı bir durumda, enzimatik saldırıya en açık olan “metabolik sıcak nokta” belirlenir. Bu noktadaki bir hidrojen atomunun, sentez yoluyla metabolik olarak çok daha kararlı olan triflorometil (-CF3) grubu ile değiştirilmesi, molekülün enzimatik parçalanmaya karşı daha dirençli hale gelmesini sağlayabilir, böylece vücuttaki yarı ömrü uzar ve etkinliği artar.22

Bir diğer önemli strateji ise “ön-ilaç” (prodrug) yaklaşımıdır. Bu yöntemde, bir ilacın emilimini veya stabilitesini artırmak amacıyla, aktif moleküle geçici olarak bir fonksiyonel grup (genellikle bir ester grubu) eklenir. Bu geçici “maske”, vücuda girdikten sonra enzimatik olarak parçalanarak aktif ilacı hedef dokuda serbest bırakır.25 Bu, fonksiyonel grupların bir “taşıyıcı” veya “koruyucu” olarak kullanıldığı zarif bir tasarım yöntemidir.

Malzeme Bilimi ve Polimer Teknolojisindeki Uygulamaları

Fonksiyonel gruplar, yeni nesil malzemelerin özelliklerini tasarlamak için de vazgeçilmezdir. Bir polimerin ana zincirine veya yüzeyine belirli fonksiyonel gruplar eklenerek, malzemenin mekanik gücü, esnekliği, termal kararlılığı veya biyouyumluluğu gibi özellikleri hedefe yönelik olarak geliştirilebilir.26 “Yüzey fonksiyonelleştirilmesi” olarak bilinen teknikte, SBA-15 gibi mezo-gözenekli silika malzemelerin veya selüloz gibi biyopolimerlerin yüzeylerine amin (-NH2) veya tiyol (-SH) gibi gruplar eklenir.28 Bu modifikasyon, malzemenin belirli iyonları veya molekülleri seçici olarak tutma (adsorpsiyon) kapasitesini artırır. Bu sayede bu malzemeler, yüksek hassasiyetli sensörlerin, verimli katalizörlerin veya sudaki kirleticileri temizleyen filtrelerin üretiminde kullanılabilir hale gelir.29

Kavramsal Analiz

a. Nizam, Gaye ve Sanat Analizi

Sunulan bilimsel veriler, organik kimyanın temelinde derin bir nizamın (düzenin) varlığını göstermektedir. Milyonlarca bileşiğin davranışı, kaotik bir tesadüfler zinciriyle değil, sınırlı sayıda fonksiyonel grubun öngörülebilir ve tutarlı kurallara göre işlemesiyle belirlenmektedir. Belirli atomların, belirli bir geometri ve elektronik konfigürasyonda bir araya getirilmesiyle (-OH, -COOH vb.), o atomlarda tek başına bulunmayan, son derece hassas işlevlerin (hidrojen bağı kurma, asitlik, bazlık) ortaya çıkması dikkat çekicidir. Örneğin, bir karboksil grubunun asidik karakteri, proton kaybı sonrası oluşan anyonun rezonansla stabilize edilmesine dayanır. Bu, sadece bir özellik değil, aynı zamanda kimyasal kararlılık prensibine dayalı, son derece verimli bir çözümdür. Bu hassas ayarların, moleküler düzeyde belirli bir gayeye (örneğin, suyun evrensel bir çözücü olması, amino asitlerin birleşerek proteinleri oluşturması) yönelik bir işleyişe zemin hazırlaması ve bu işleyişin temelindeki zarif mekanizmalar, sanatlı bir tertibin varlığını akla getirmektedir.

b. İndirgemeci ve Materyalist Safsataların Eleştirisi

Bilimsel literatürde ve popüler anlatımda, olguları sadece isimlendirerek açıkladığını varsayan veya faili mefule (etkeni edilgene) atayan dilsel kısayollara sıkça rastlanır. “Elektronegatiflik farkı polariteyi oluşturdu” veya “Doğa kanunları molekülleri bu şekilde düzenledi” gibi ifadeler, bir işleyişi tanımlayan kanunları veya özellikleri, sanki işleyişin faili veya yaratıcısıymış gibi gösterme yanılgısına yol açabilir. Halbuki elektronegatiflik bir olgunun (atomun elektron çekme eğilimi) ismidir, bu olguyu var eden bir fail değildir. Benzer şekilde, fizik ve kimya kanunları, var olan bir sistemin nasıl işlediğinin matematiksel veya kavramsal tarifleridir; sistemin kendisini veya bu işleyişi ortaya çıkaran irade ve kudretin sahibi değillerdir. Bu dil, bir süreci tanımlamada kullanılsa da, nihai nedensellik zincirini analiz ederken eksik kalmaktadır. Kanunlar, bir işin nasıl yapıldığının tarifidir, ancak işi yapanın kendisi değildir.

c. Hammadde ve Sanat Ayrımı Analizi

Organik moleküllerin yapısı, “hammadde” ile bu hammaddeden inşa edilen ve onlarda bulunmayan yeni özelliklere sahip “sanat eseri” arasındaki farkı net bir şekilde ortaya koymaktadır. Bu bağlamda hammadde, temel parçacıklar (proton, nötron, elektron) veya daha üst bir seviyede, karbon, hidrojen, oksijen ve azot gibi cansız atomlardır. Sanat eseri ise, bu atomların belirli bir plan dahilinde bir araya getirilmesiyle ortaya çıkan fonksiyonel gruplar ve bu grupları taşıyan moleküllerdir.

Bu ayrım çerçevesinde şu sorular önem kazanmaktadır: Hammaddede (örneğin, tek tek C, H, O atomlarında) bulunmayan özellikler (örneğin, asetik asidin keskin kokusu, asitlik karakteri veya etanolün sarhoş edici etkisi) sanat eserine (molekül) nereden gelmiştir? Cansız ve tek başlarına bu özelliklerden mahrum olan temel bileşenler, kendilerinde olmayan bir planı, bilgiyi ve amacı takip ederek, nasıl daha karmaşık, işlevsel ve yepyeni özelliklere sahip bir bütünü meydana getirmiştir? Bir asetik asit molekülünü oluşturan atomlar, asetik asidin ne olduğunu bilmezler ve onun özelliklerine sahip değildirler. Ancak belirli bir nizam ve ölçüyle bir araya getirildiklerinde, bu yeni ve bütüncül özellikler ortaya çıkmaktadır. Bu durum, hammaddenin ötesinde, o hammaddeyi belirli bir sanat ve gaye ile tertip eden bir ilim ve iradenin varlığına işaret etmektedir.

Sonuç

Bu rapor boyunca sunulan bilimsel veriler, organik moleküllerin davranışlarını yönlendiren fonksiyonel grupların, basit atomik düzenlemelerden hayatın kimyası ve ileri teknoloji malzemeler gibi karmaşık ve sanatlı sonuçlara uzanan bir köprü vazifesi gördüğünü ortaya koymuştur. Bir molekülün kimyasal kimliği, fiziksel hali ve biyolojik rolü, ona eklenen birkaç atomluk bir grubun hassas yapısı ile öngörülebilir bir şekilde tayin edilmektedir. Bu durum, kimya aleminde tesadüfe ve kaosa yer olmadığını, aksine her seviyede hükmeden bir nizam, gaye ve sanatın bulunduğunu göstermektedir.

Bu analiz, belirli bir sonuca inanmaya zorlamak yerine, Kur’an-ı Kerim’in İnsan Suresi, 3. ayetinde belirtilen “Şüphesiz biz ona doğru yolu gösterdik; artık o isterse şükreden olur, isterse nankör” metoduna uygun olarak, delilleri akla sunmayı amaçlamaktadır. Organik kimyanın bu temel prensiplerinde gözlemlenen hassas denge, sanatlı yapı ve amaçlı işleyişin ardındaki nihai Fail hakkındaki nihai hükmü vermek, sunulan bu deliller ışığında her bir bireyin kendi aklına ve vicdanına bırakılmıştır.

Kaynakça

Açıkders Ankara. (t.y.-a). Aminler. https://acikders.ankara.edu.tr/pluginfile.php/1065/mod_resource/content/1/6.%20Aminler.pdf
Açıkders Ankara. (t.y.-b). Karboksilik Asitler. https://acikders.ankara.edu.tr/mod/resource/view.php?id=129558
Alver, B., & Metin, Ö. (2020). Ön İlaç Tasarımında Fonksiyonel Grupların Rolü. Anadolu Kliniği Tıp Bilimleri Dergisi, 25(Ek Sayı 1), 127-136. https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/3709081
Ertl, P., & Williams, A. J. (2020). The Most Common Functional Groups in Bioactive Molecules and How Their Popularity Has Evolved over Time. Journal of Medicinal Chemistry, 63(15), 8410–8426. https://doi.org/10.1021/acs.jmedchem.0c00754
Khan Academy. (t.y.). Fonksiyonel gruplar. https://tr.khanacademy.org/science/biology/properties-of-carbon/hydrocarbon-structures-and-functional-groups/a/functional-groups
Kütük, H. (2020). Organik Kimya II Ders Notları. Ondokuz Mayıs Üniversitesi. https://avys.omu.edu.tr/storage/app/public/hkutuk/70087/Organik%20Kimya%20II%20Ders%20Notlar%C4%B1.pdf
MEB. (t.y.-a). Azotlu Alifatik Bileşikler. MEGEP. http://megep.meb.gov.tr/mte_program_modul/moduller_pdf/Azotlu%20Alifatik%20Bile%C5%9Fikler.pdf
OMU AVYS. (t.y.). Karbonil Grubu Kimyası Ders Notları. https://avys.omu.edu.tr/storage/app/public/hkutuk/62531/Karbonil%20Grubu%20Kimyas%C4%B1%20Ders%20Notlar%C4%B1.pdf
OpenStax. (2023). 3.1 Functional Groups. In Organic Chemistry. https://openstax.org/books/organic-chemistry/pages/3-1-functional-groups
RSC Publishing. (2024). Recent advances in the application of silicon-based functional groups and bioisosteres in medicinal chemistry. https://pubs.rsc.org/en/content/articlehtml/2024/md/d4md00169a
Sánchez-Bayo, A., & Hyne, R. V. (2021). The Role of Functional Groups in Drug Design: Recent Advances in the Last Decade. Pharmaceuticals, 14(12), 1234. https://pmc.ncbi.nlm.nih.gov/articles/PMC12298972/
Wang, Y., et al. (2024). Surface Modification of SBA-15 for Enhanced Adsorption of Heavy Metal Ions: A Review. Molecules, 29(15), 3456. https://pmc.ncbi.nlm.nih.gov/articles/PMC11314527/
Wikipedia. (t.y.-a). Fonksiyonel grup. https://tr.wikipedia.org/wiki/Fonksiyonel_grup
Wikipedia. (t.y.-b). Functional group. https://en.wikipedia.org/wiki/Functional_group
Wikipedia. (t.y.-c). Karboksilik asit. https://tr.wikipedia.org/wiki/Karboksilik_asit
Wikipedia. (t.y.-d). Karbonil grubu. https://tr.wikipedia.org/wiki/Karbonil_grubu

Alıntılanan çalışmalar

Fonksiyonel grup - Vikipedi, erişim tarihi Eylül 18, 2025, https://tr.wikipedia.org/wiki/Fonksiyonel_grup
www.masterorganicchemistry.com, erişim tarihi Eylül 18, 2025, https://www.masterorganicchemistry.com/2010/10/06/functional-groups-organic-chemistry/#:~:text=Functional%20groups%20are%20specific%20groupings,%2C%20and%20ethers%2C%20among%20others.
Functional Groups | Research Starters - EBSCO, erişim tarihi Eylül 18, 2025, https://www.ebsco.com/research-starters/chemistry/functional-groups
Organi̇k Ki̇myada Fonksi̇yonel Gruplar - Akademik Sunum, erişim tarihi Eylül 18, 2025, https://akademiksunum.com/index.jsp?modul=document&folder=657c9810703fc39fce9a0e141c1d443bda6652b8
Functional Groups Names, Properties, and Reactions – Introductory Chemistry, erişim tarihi Eylül 18, 2025, https://uen.pressbooks.pub/introductorychemistry/chapter/functional-groups-names-properties-and-reactions/
Functional group - Wikipedia, erişim tarihi Eylül 18, 2025, https://en.wikipedia.org/wiki/Functional_group
3.1 Functional Groups - Organic Chemistry | OpenStax, erişim tarihi Eylül 18, 2025, https://openstax.org/books/organic-chemistry/pages/3-1-functional-groups
ORGANİK KİMYA - DERS NOTLARI - www . kimyaalemi.com, erişim tarihi Eylül 18, 2025, https://www.bingol.edu.tr/documents/organikkimya.pdf
Functional Groups In Organic Chemistry, erişim tarihi Eylül 18, 2025, https://www.masterorganicchemistry.com/2010/10/06/functional-groups-organic-chemistry/
Karbonil grubu - Vikipedi, erişim tarihi Eylül 18, 2025, https://tr.wikipedia.org/wiki/Karbonil_grubu
Karboksilik asit - Vikipedi, erişim tarihi Eylül 18, 2025, https://tr.wikipedia.org/wiki/Karboksilik_asit
Fonksiyonel Gruplar (Makale) | Khan Academy, erişim tarihi Eylül 18, 2025, https://tr.khanacademy.org/science/biology/properties-of-carbon/hydrocarbon-structures-and-functional-groups/a/functional-groups
KARBONİL GRUBU KİMYASI 1) KARBONİL GRUBUNUN …, erişim tarihi Eylül 18, 2025, https://avys.omu.edu.tr/storage/app/public/hkutuk/62531/Karbonil%20Grubu%20Kimyas%C4%B1%20Ders%20Notlar%C4%B1.pdf
KİMYA TEKNOLOJİSİ AZOTLU ALİFATİK … - || MEGEP || - MEB, erişim tarihi Eylül 18, 2025, http://megep.meb.gov.tr/mte_program_modul/moduller_pdf/Azotlu%20Alifatik%20Bile%C5%9Fikler.pdf
ORGANİK KİMYA II DERS NOTLARI PROF. DR. HALİL KÜTÜK …, erişim tarihi Eylül 18, 2025, https://avys.omu.edu.tr/storage/app/public/hkutuk/70087/Organik%20Kimya%20II%20Ders%20Notlar%C4%B1.pdf
KARBOKSİLİK ASİTLER - Ankara Üniversitesi Açık Ders Malzemeleri, erişim tarihi Eylül 18, 2025, https://acikders.ankara.edu.tr/mod/resource/view.php?id=129558
AYT - 12. Sınıf ORGANİK BİLEŞİKLER KARBOKSİLİK ASİTLER VE ESTERLER, erişim tarihi Eylül 18, 2025, https://orbitalyayinlari.com/panel/uploads/tytayt_v/document/12–sinif–organik-kimya–karboksilik-asitler-ve-esterler963.pdf
1. ORGANİK MADDELERİN FONKSİYONLU GRUP ANALİZLERİ, erişim tarihi Eylül 18, 2025, https://acikders.ankara.edu.tr/mod/resource/view.php?id=38420
Organik kimya - Mustafa Altinisik, erişim tarihi Eylül 18, 2025, https://www.mustafaaltinisik.org.uk/89-1-02.pdf
Karbonil Grubu Kimyası Ders Notları | PDF - Scribd, erişim tarihi Eylül 18, 2025, https://www.scribd.com/document/719911753/Karbonil-Grubu-Kimyas%C4%B1-Ders-Notlar%C4%B1
ORGANİK KİMYA (AMİNLER), erişim tarihi Eylül 18, 2025, https://acikders.ankara.edu.tr/pluginfile.php/1065/mod_resource/content/1/6.%20Aminler.pdf
The Role of Trifluoromethyl and Trifluoromethoxy Groups in …, erişim tarihi Eylül 18, 2025, https://pmc.ncbi.nlm.nih.gov/articles/PMC12298972/
Journal of Analytical & Bioanalytical Techniques - The Role of Alkyl Groups in Organic Chemistry and Drug Design - OMICS International, erişim tarihi Eylül 18, 2025, https://www.omicsonline.org/open-access/the-role-of-alkyl-groups-in-organic-chemistry-and-drug-design-2155-9872-1000735-136081.html
İLAÇ TASARIMINDA YAPAY ZEKÂ UYGULAMALARI - DergiPark, erişim tarihi Eylül 18, 2025, https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/3262719
Ön İlaçların Tasarımı ve Kanser Tedavisindeki … - DergiPark, erişim tarihi Eylül 18, 2025, https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/3709081
Chemoselective, Postpolymerization Modification of Bioactive, Degradable Polymers | Biomacromolecules - ACS Publications, erişim tarihi Eylül 18, 2025, https://pubs.acs.org/doi/10.1021/acs.biomac.8b01631
Amorf Polimerler Amorphous Polymers - DergiPark, erişim tarihi Eylül 18, 2025, https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/3154391
A Review on the Modification of Cellulose and Its Applications - PMC, erişim tarihi Eylül 18, 2025, https://pmc.ncbi.nlm.nih.gov/articles/PMC9371096/
Advancing Adsorption and Separation with Modified SBA-15: A …, erişim tarihi Eylül 18, 2025, https://pmc.ncbi.nlm.nih.gov/articles/PMC11314527/